چگونگی تشخیص کودک حسود به همراه راه های درمان حسادت در کودکان

کودکان در بیان احساساتشان بسیار بی‌پروا هستند و دیده‌ایم که هنگام بروز شادی، غم، هیجان و سایر احساسات چگونه خود را تخلیه می‌کنند. یک سری احساسات مخرب مانند خشم، حسادت، ... نیز به مرور زمان در کودکان به وجود می‌آیند و نقش والدین در آموزش نحوه بروز این احساسات بسیار چشمگیر است. هنگامی‌که کودک شما با دیدن اسباب‌بازی جدید هم‌کلاسی‌اش و یا دوچرخه جدید همسایه احساس حسادت را در وجود خود تجربه می‌کند، این شما هستید که باید نحوه برخورد و کنترل این حس را به کودکتان بیاموزید. در این مقاله از سری آموزش های تربیت فرزند ، می‌خواهیم با شناسایی حسادت در کودکان، راهکارهایی برای جلوگیری از تربیت کودک حسود ارائه دهیم.

حسادت چیست؟

دانشمندان علم روانشناسی معتقدند که حسادت احساسی عاطفی است که از دیرباز در انسان‌ها وجود داشته و غریزی می‌باشد. درصورتی‌که بخواهیم تعریف ساده‌ای از شخص حسود داشته باشیم می‌توانیم به فردی اشاره کنیم که از موفقیت و کامیابی دیگران ناخشنود می‌شود. به عبارتی او با مبالغه‌آمیز کردن شادی و کامیابی دیگران زندگی را به کام خود زهر می‌کند. شخص حسود درواقع فکر می‌کند با موفق شدن دیگری به جایگاه خودش در اجتماع، خانواده و یا میان دوستان لطمه وارد می‌شود و این فکر به‌مرور اعتمادبه‌نفس او را به دلیل احساس کمبود نسبت به دیگری پایین آورده و او را تبدیل به شخصی ناتوان و خشمگین می‌کند.

سن حسادت در کودکان

طبق مطالعات انجام شده اولین بار که کودک می‌تواند حس حسادت را تجربه کند در ۱۵ ماهگی است و پس از آن در دو دوره دیگر این حس به اوج خود می‌رسد، یک‌بار در ۲ تا ۵ سالگی و بار دیگر در دوران بلوغ، کودک حسود درون وجود فرد فرمانروایی می‌کند.

کودک حسود را چگونه بشناسیم؟

پس از تعریف عام حسادت می‌خواهیم به معرفی نشانه‌هایی بپردازیم که به شما کمک می‌کنند که حسودی کودک را به‌موقع تشخیص دهید.

بروز رفتارهای عصبی و پرخاشگرانه در برخورد با اطرافیان 

کودک حسود در زمان‌هایی رفتارهایی پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهد به گونه‌ای که حتی می‌تواند باعث آسیب به خواهر و برادر و یا دوست خود شود. درصورتی‌که از وجود این رفتار در کودک خود آگاهید بهتر است که کودکتان را تنها نگذارید چون ممکن است به سایر کودکان یا خواهر و برادرش آسیب فیزیکی وارد کند.

کودک حسود داشته های خود را با دیگران مقایسه می کند.

حسادت در کودکان موجب می‌شود که با دیدن هر موفقیتی در دیگران خشمگین شوند و سر ناسازگاری بردارند. به‌طور مثال با دیدن دوچرخه جدید همکلاسی‌اش او را با خود مقایسه می‌کند و سپس احساس کمبود کرده، شروع به لجبازی می‌کند و خشمی بی‌حساب وجودش را فرامی‌گیرد. این رفتار معمولاً با تغییر حالات کودک در آن زمان‌ها قابل‌شناسایی است.

کودک حسود با تغییر شرایط به دلیل احساس ناامنی به پدر و مادر خود می چسبد.

با تغییر شرایط منزل و یا حتی محیطی که کودک در آن قرار دارد ممکن است این حالت را در او مشاهده کنید. با آمدن فرزند جدید و یا رفتن به یک مهمانی که کودکان دیگری نیز در آنجا وجود دارند کودک با چسبیدن به شما تلاش می‌کند تا منبع عشق و محبتش که شما هستید را حفظ کند و نگذارد تا فرد دیگری بتواند از این منبع استفاده کند.

حس مالکیت قوی نسبت به تمام داشته ها

شاید برای شما هم پیش آمده است که دیده‌اید کودکان حاضر نیستند اسباب‌بازی خود را با دیگران تقسیم کنند و یا حتی هنگامی‌که والدینشان کودک دیگری را بغل کرده و یا به بچه‌ای دیگر توجه می‌کنند خشمگین می‌شوند، بروز این حس می‌تواند نشانه‌هایی از حسادت در فرزندتان باشد. کودک حسود نه فقط در موارد مادی که حتی در موارد عاطفی نیز نسبت به اطرافیانش حس مالکیت قوی دارد. این حس پس از مدتی منجر به‌تنهایی و انزوای کودک می‌شود زیرا یکی از اصلی‌ترین پایه‌های مهارت‌های اجتماعی، ارتباط با دیگران است.

از رفتارهای بد برای جلب توجه استفاده می کند.

با اوج گرفتن حسادت در کودکان، آن‌ها هر کاری می‌کنند تا توجه اطرافیان و پدر و مادر را به سمت خود جلب کنند. به همین دلیل ممکن است بی‌هیچ دلیلی شروع به انجام رفتارهای نابجا کنند تا با بروز عصبانیت در شما بتوانند توجهتان  را جلب کنند. در مواقعی که کودک بی‌هیچ دلیل خاصی حرص شما را درمی‌آورد احتمالاً دلیل اصلی‌اش برانگیخته شدن حسادت در وجود فرزندتان است.

6 راهکار برای تربیت کودک حسود!

کودک حسود تربیت می‌شود، به عبارتی حس حسادت در کودکان از همان کودکی و با انجام رفتارهایی از سوی والدین شدت می‌گیرد. در ادامه برخی از مخرب‌ترین رفتارهایی که والدین انجام می‌دهند و موجب ایجاد این حس در فرزندانشان می‌شوند را بررسی خواهیم کرد.

کودک خود را لوس کنید!

نازپرورده بار آوردن کودک و توجه بیش‌ازحد به او در خانه موجب می‌شود که کودک فکر کند که رقیب ندارد و هیچ‌کس بهتر از او در جهان نیست. با تغییر شرایط مانند آمدن فرزند جدید و یا مواجه با فردی که از او قوی‌تر است کودک احساس ناامنی کرده و علت این حس را درآمدن رقیب جدید می‌داند. همین موضوع به‌مرور باعث می‌شود کودک فکر کند که موقعیت قبلی را ازدست‌داده و وقتی به خواسته‌های خودش نمی‌رسد احساس افسردگی و حقارت می‌کند.

مراقبت بیش از حد از کودکان آن ها را حسود بار می آورد.

یکی از اصلی‌ترین علل ایجاد حس حسادت در کودکان، مراقبت بیش‌ازحد از آن‌هاست، زیرا شما نمی‌توانید تا پایان عمر مراقب او باشید و بالاخره زمانی فرا می‌رسد که کودک باید به‌طور مستقل کارهایش را انجام دهد. در آن زمان کودک به یک‌باره احساس می‌کند که تنها شده و هیچ حامی ندارد و همین امر موجب انزوای فرد شده و ترس را در او شدت می‌بخشد. در این زمان با دیدن فرد با اعتماد به  نفسی که می‌تواند از پس کارهای خودش بربیاید حسودی کودک برانگیخته می‌شود.

برای تربیت کودک حسود در امور تربیتی بسیار سخت گیر باشید.

سخت‌گیری بیش‌ازحد یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات والدین در امور تربیتی است. درصورتی‌که کودکی در محیطی با قوانین و مقررات بسیار سخت‌گیرانه رشد کند و دلیل یا توضیحی نیز برای این قوانین وجود نداشته باشد موجب بروز این حسادت در وجودش می‌شود. رشد کودک در چنین محیطی موجب کم شدن اعتمادبه‌نفس او و بروز احساس بی‌ارزشی نسبت به سایر همسالانش خواهد شد.

مرتب او را با دیگران مقایسه کنید.

یکی از مخرب‌ترین رفتارهایی که والدین انجام می‌دهند، مقایسه است. مقایسه فرزندان با هم و مقایسه فرزند با همسالانش نتیجه‌ای جز حسادت و کم شدن اعتمادبه‌نفس فرزندتان نخواهد داشت. مقایسه کردن موجب ایجاد رقابت مخرب و تحلیل رفتن انرژی فرزندتان در فضاهایی است که واقعاً موردپسند او نیست.

با ایجاد رقابت ناسالم حسادت را در رفتار فرزندتان مشاهده کنید.

با مجبور کردن فرزندتان به انجام کارهایی که دیگران انجام می‌دهند و بررسی نتایج آن، او را در فضای رقابتی قرار می‌دهید که درنهایت موجب پرورش کودک حسود می‌شود. باید متناسب با استعداد کودکتان او را در راه موردعلاقه‌اش قرار داده و حمایت کنید. به‌طور مثال درصورتی‌که کودک شما در زمینه‌های هنری بسیار بااستعداد است نباید او را مجبور به فعالیت‌های ورزشی کنید  و توقع داشته باشید که بتواند با قهرمانان آن ورزش رقابت کند. 

بین فرزندانتان فرق بگذارید.

بعضی‌اوقات خانواده‌ها بر اساس ترتیب تولد کودک به فرزندان کوچک توجه بیشتری نشان می‌دهند و همین امر موجب حسودی کودک نسبت به فرزند جدید می‌شود. به‌طور مثال بچه اول وقتی می‌بیند توجه قبلی که به او می‌شده با آمدن خواهر یا برادر جدید بین دو فرزند تقسیم می‌شود، نسبت به او حسادت می‌کند. برای جلوگیری از این امر باید هنگام تولد فرزند جدید، حواستان به این موضوع باشد.

با کودک حسود چه کنیم؟

حال که با مطالعه موارد بالا توانستید این حس را در وجود فرزندتان شناسایی کنید بهتر است برای رفع آن نیز تلاش کنید و با مطالعه روش‌های کنترل و درمان حسادت در کودکان این امر امکان‌پذیر است.

روش های درمان و کنترل حسادت در کودکان

کنترل حسادت در کودکان امری است که نیاز به صبر و حوصله بالایی دارد زیرا این رفتار و حس به مرور در وجود کودک شکل گرفته و برطرف کردن آن نیاز به زمان دارد. برای درمان حسادت در کودک باید ابتدا کودک حسود را شناسایی کنید و مطمئن شوید که لجبازی‌ها یا رفتارهای نامناسب کودک ریشه در حسادت او دارند.

روش های کنترل حسادت در کودکان چیست؟

درصورتی‌که متوجه این حس در کودکتان شده‌اید و در پی یافتن روش‌هایی برای رفع آن هستید، خوب است موارد گفته‌شده در زیر را برای کنترل این حس در وجود فرزندتان انجام دهید. 

حس حسادت در کودک را به جاه طلبی تبدیل کنید.

با دادن احساسات مثبت به کودکتان، احساسات منفی را از وجود او دور کنید. به‌طور مثال درصورتی‌که فرزندتان از نمره بالاتر دوستش در درس ریاضی ناراحت است شما می‌توانید با تشویق او به تلاش بیشتر، این حس را از او دور کنید و تمرکز او را از نمره دوستش به سمت کسب نمره بهتر توسط خودش هدایت کنید.هنگامی‌که کودک شما ذهن خود را روی موفقیت خودش متمرکز کند، دیگر انرژی برای مقایسه کردن خود با دیگران و بالطبع خشمگین شدن نخواهد داشت.

برای کنترل حسادت در کودکان به طور فعالانه به صحبت های او گوش دهید.

در اکثر مواقع بروز رفتارها و حس‌های حسادت آمیز در کودکان به دلیل مشکلات ریشه‌ای در روان کودک می‌باشد. برای شناسایی اینکه چرا این حس در کودک شکل‌گرفته باید با کودک خود صحبت کرده و دلیل اصلی رفتار او را بپرسید.
خیلی از اوقات دلیل بروز رفتارهای نامناسب را می‌توان در اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس کم کودک مشاهده کرد. کودک حسود نمی‌تواند ویژگی‌های مثبت را در وجود خود مشاهده کند به همین دلیل نیز این حس در وجود او شکل می‌گیردبا صحبت کردن همیشگی با کودکان تلاش کنید تا ویژگی‌های مثبت رفتاری و توانمندی‌هایش را به او یادآور شوید.

از داستان های قدیمی برای درمان حسادت در کودک کمک بگیرید.

کمک گرفتن از پیام‌های اخلاقی نهفته در داستان‌های قدیمی یکی از بهترین راه‌ها برای کنترل حسادت در کودکان است. زمان مشخصی را به داستان خواندن اختصاص دهید و آن را به یک عادت همیشگی تبدیل کنید. انتخاب داستان‌هایی با موضوعاتی نظیر بخشندگی، مفید بودن، همکاری و داشتن نیت خیر نسبت به دیگران موجب می‌شود تا کودک با الگوبرداری از شخصیت‌های مثبت داستان بتواند نحوه برخورد مناسب با حس‌هایش را فراگیرد. تاثیر قصه‌ بر کودک به همین مورد خلاصه نمی‌شود. به همین دلیل به شما پیشنهاد می‌کنیم که مقاله ی مزایای قصه‌گویی را ینز مطالعه کنید.

بخشش را به کودکتان بیاموزید.

با آموزش بخشش به کودک خود می‌توانید لذتی که در مشارکت و همبازی شدن با دیگر کودکان است را به او یادآور شوید. به کودک خود بیاموزید که با اشتراک‌گذاری اسباب‌بازی‌هایش می‌تواند لحظات لذت بخشی را در کنار دیگران داشته باشد، آموزش این کار علاوه بر کنترل حسادت در کودکان موجب می‌شود حس کینه‌توزی بی‌دلیلی که بعضی کودکان نسبت به یکدیگر دارند نیز حل شود.

به هیچ عنوان کودک خود را با دیگران مقایسه نکنید.

در هیچ شرایطی و به‌هیچ‌عنوان کودک خود را با دیگران مقایسه نکنید  زیرا باعث بروز حس بی‌ارزشی در وجود او می‌شود. این مقایسه در درازمدت می‌تواند این حس را در کودک به وجود آورد که شما فرد مقایسه شونده را بیشتر دوست دارید و یا فکر می‌کنید او از فرزند شما بهتر است.

برای کنترل حسادت در کودکان نقاط قوت وجود او را شناسایی کرده و تقویت کنید.

نقاط قوت کودک خود را شناسایی کرده و از آن‌ها تعریف کنید. صحبت درباره توانایی‌های کودک حس قدرت به او داده و به‌مرور باعث افزایش اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس او می‌شود. علاوه بر شناسایی و تعریف از نقاط قوت فرزند خود حتماً برای پرورش آن نیز تلاش کنید.

برای درمان حسادت مهارت های اجتماعی و کارهای گروهی را به فرزندتان بیاموزید.

ساده و مؤثرترین راه برای کنترل حسادت در کودکان تقویت مهارت‌های اجتماعی و تشویق به کارهای گروهی می‌باشد. با قرار دادن فرزندتان در محیط‌هایی مانند کلاس‌های ورزشی گروهی یا کانون‌های فرهنگی این امکان را میسر کنید و به مشارکت و همکاری آن‌ها در فعالیت‌های گروهی بها دهید تا تشویق شوند رفتارشان را تکرار کنند. 

نکته آخردر رابطه با  کنترل حسادت در کودکان 

با انجام موارد گفته‌شده در بالا به طرز شگفت‌آوری می‌توانید این عادت و حس نامناسب را از وجود فرزندتان دور کنید. خوب است هر بار که فرزندتان با دیدن نمره بهتر هم‌کلاسی‌اش یا دوچرخه‌ی جدیدی که برای برادر بزرگ‌ترش خریده‌اید حسادت ورزید، به او یادآور شوید که در زمان‌هایی نیز او به خاطر کار شایسته‌ای که انجام داده، جایزه دریافت کرده و یا به خاطر موفقیت تحصیلی تشویق شده است. این امر علاوه بر اینکه به کنترل حسادت در کودکان کمک می‌کند می‌تواند عصبانیت و ناراحتی را نیز از وجود آن‌ها دور کند.