دوست‌های خیالی کودکان

بیشتر کودکان تمایل دارند کارهای خود را با دوست همیشه همراه و صمیمی خود یعنی دوست خیالی‌شان انجام دهند. دوست‌های خیالی در واقع همان شخصیت‌های ساخته شده توسط تصورات فرزند شما هستند که می‌توانند به هر شکل و اندازه‌ای باشند. وجود دوستان خیالی گاهی ناشی از شخصیتی آشنا همانند یک اسباب بازی و یا قهرمان کتاب داستان بوده و گاهی به طور کامل از تخیلات کودک نشأت می‌گیرد.

اما سوالی که ذهن والدین را مشغول کرده، این است که آیا داشتن دوست نامرئی و خیالی برای کودک طبیعی است یا خیر؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال پیشنهاد می‌شود تا انتهای این مقاله را مطالعه بفرمایید.

دوست خیالی کودک چگونه به وجود می‌آید؟

کودکان دارای قوه تخیل بسیار قوی هستند؛ در واقع تخیلات نشان دهنده سلامت روانی و عاطفی آن‌ها است. این توانایی معمولاً از سنین دو سالگی در کودکان نمود پیدا کرده و علاقه‌مند هستند تا اوقات خود را در کنار یک دوست خیالی بگذرانند؛ دوستی که با او تعامل داشته باشند، صحبت یا بازی کنند. با توجه به تحقیقات انجام گرفته توسط محققان کودک، داشتن دوستان خیالی نه تنها امری غیر طبیعی نیست بلکه گاهی بخشی از دوران رشد و بازی کودکان را تشکیل می‌دهد.

دوستان خیالی و علل وجود آن‌ها

کودکانی که دارای دوستی خیالی هستند از وجود او لذت می‌برند و در صورت بی‌حوصلگی و داشتن حس تنهایی می‌توانند با او بازی کنند. برخی مواقع دوستان خیالی گره‌گشای مشکلات کودک نیز هستند؛ کاری که بسیاری مواقع دیگر همبازی‌هایشان انجام نمی‌دهند. گاهی کودک به دلیل تنهایی یا ناتوانی در دوستیابی رو به ساختن دوستان خیالی می‌آورد. اغلب کودکانی که تک فرزند یا آخرین فرزند خانواده هستند تمایل به داشتن دوستان خیالی دارند. گاهی مشکلاتی در خانواده روی می‌دهد که باعث ایجاد هیجانات و احساسات شدید در کودک شده و او را با حس عدم امنیت و ترس روبرو می‌کند. طلاق، اختلافات، پرخاشگری والدین، بیش از حد تنها ماندن کودک و… از جمله مواردی هستند که باعث تشدید وجود دوست خیالی در کودکان می‌شوند.

واکنش والدین در خصوص دوست خیالی کودکان

دوست‌های خیالی به کودکان کمک می‌کنند تا احساسات نامطلوب خود را مدیریت و کنترل کنند. بر همین اساس والدین بایستی در ابتدا دلیل وجود این دوستان نامرئی و خیالی را بیابند.

علت یابی

چنانچه کودک به واسطه داشتن مشکلاتی در زندگی به داشتن دوستی خیالی روی آورده است، باید قبل از هر اقدامی در پی برطرف کردن این مشکلات برآیید. در چنین مواقعی روانشناس کودک شما را کمک خواهد کرد. توجه داشته باشید که هیچگاه کودک را به دروغگویی و عدم وجود دوست خیالی متهم نکنید.

همراهی و همفکری با کودک

بهتر است به جای مقابله با دوست نامرئی کودک با این فانتزی ذهنی او همراه و همفکر شوید. مثلاً اگر کودک درباره دوست خود با شما حرف می‌زند و یا بازی می‌کند، شما نیز سوالاتی را درباره این دوست بپرسید! اینکه چه شکلی است؟ و چه کارهایی انجام می‌دهد؟ آیا فرزندتان او را دوست دارد یا خیر! حتی در زمان غذا خوردن با آوردن یک صندلی اضافی می‌توانید از کودک بپرسید که دوستش هم غذا می‌خورد یا خیر!

قانون پذیری دوستان خیالی کودک

برخی مواقع کودکان با استفاده از دوستان خیالی خود تمایل به فرار از قوانین دارند و یا کارهایی را انجام می‌دهند که در حالت عادی اجازه انجام آن را ندارند. بنابراین بهتر است دوست خیالی کودکان را نیز موظف به قانون‌پذیری کرده و با کودک در این باره صحبت نمایید. شما می‌توانید به عنوان والدین از این فرصت استفاده کنید و بسیاری از نکات آموزشی و تربیتی کودک را از طریق دوستان خیالی‌اش به او منتقل کنید. کتابخوانی و قصه‌گویی نیز راه‌حل مناسبی است تا افکار و تخیل کودکان را جهت‌دهی کنید.

دوست‌های خیالی کودکان و فوایدی که دارد

بر اساس مطالعات صورت گرفته توسط محققان، دوستان خیالی برخی مواقع فایده‌های زیادی در جهت رشد کودکان دارند؛ مانند:

• رشد اجتماعی کودک، ارتقا و بهبود می‌یابد.
• دایره لغات و واژگان کودک افزایش خواهد یافت.
• رفتار اجتماعی مناسب‌تری از سوی کودک مشاهده می‌شود.
• دوست‌های خیالی تفکر انتزاعی کودک را رشد می‌دهد.
• خلاقیت در کودکانی که دارای دوستان خیالی هستند افزایش می‌یابد.
• والدین می‌توانند در قالب دوست نامرئی و خیالی کودک استراتژی‌های تقلیدی مناسبی را برای کودک پیاده نمایند.
• کودک احساسات و هیجانات خود را بهتر درک و مدیریت می‌کند.
• دوستان خیالی نقش موثری در جهت‌دهی به قوه تخیل کودکان دارند.

دوست‌های خیالی کودک چه زمانی مشکل‌ساز هستند؟

در بیشتر مواقع دوستان خیالی کودک ضرر و زیانی نداشته، بلکه فواید بسیاری نیز دارند. با این حال گاهی والدین متوجه این امر می‌شوند که دوست خیالی کودک نقشی بیش از یک همراه یا همبازی را برای وی دارد. بنابراین در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر توصیه می‌شود با روانشناس کودک مشورت نمایید:

• خلق‌وخو و رفتار کودک دچار تغییرات چشمگیری شده باشد.
• کودک در تشخیص میان تخیل و واقعیت دچار ناتوانی گردد.
• دوستان خیالی کودک بر اساس توصیفات او پرخاشگر یا ترسناک باشند.
• کودک تمایلی به ارتباط با دوستان و همسالان واقعی خود نداشته باشد.
• چنانچه فرزند تحت تاثیر دوست نامرئی خود به انجام کارهای خطرناک تشویق شود.
• کودک تا سنین بعد از ۸ سالگی همچنان تمایل به داشتن دوستان خیالی داشته باشد.

سخن پایانی

برخی کودکان ممکن است در سنین پیش از دبستان و یا بالاتر از آن دارای دوست خیالی باشند. علل مختلفی از جمله قوه تخیل بالا، احساس تنهایی، خجالتی بودن و یا مشکلات خانوادگی ممکن است کودکان را به داشتن دوستان خیالی سوق دهد. دوستی که می‌تواند در هر شخصیت، شکل و اندازه‌ای وجود داشته باشد. دوستان خیالی گاهی از شخصیت‌های کارتونی و یا اسباب بازی‌ها نشأت گرفته و گاهی به دلیل مشکلات و ترس‌های کودک به وجود می‌آیند. البته تا هنگامی که دوستان خیالی برای سلامت جسمی و روحی فرزند مشکلی به وجود نیاورده‌اند و آسیبی در پی نداشته باشند، نگران‌کننده نخواهند بود. والدین می‌توانند حتی از این فرصت استفاده کنند و از طریق دوست نامرئی کودک نکات آموزشی و تربیتی را به شکل غیر مستقیم به وی بیاموزند. اما در صورت مشکل‌ساز بودن مسئله و مشاهده رفتارهای غیر عادی و آسیب زننده در کودک بهتر است به روانشناس کودک مراجعه شود.