چه کتاب داستانی برای کودکان مناسب است؟
برای انتخاب کتاب داستان و قصه مناسب کودکان باید به مواردی از جمله گروه سنی کودک، دایره لغات، تصاویر کتاب، علایق کودک و غیره توجه داشت.
چه کتاب داستانی برای کودکان مناسب است؟
کتاب همان دوست جادویی است که می‌تواند دنیایی از شگفتی را پیش روی ما نشان داده و دری از درهای حکمت را به روی ما بگشاید. با این حال بسیاری از ما بزرگترها به عنوان والدین که به اهمیت کتاب و کتابخوانی واقف هستیم؛ اما گاهی در انتخاب کتاب داستان مناسب برای کودکان دچار تردید هستیم. اینکه چه کتابی و چه داستانی می‌تواند در عین جذابیت به پرورش فکر و ذهن کودک ما کمک نماید؟ انتخاب کتاب مناسب برای کودکان شامل مسائل و موارد بسیاری است که باید به آنها توجه لازم را داشته باشیم. در این مقاله قصد داریم به معرفی این موارد بپردازیم و با بررسی زوایای مختلف آن به شما کمک کنیم تا در انتخاب کتاب قصه مناسب کودکان عملکردی صحیح و آگاهانه‌تر داشته باشید.
کتاب داستان و اهمیت گروه سنی آن
اغلب بر این باورند که کتاب‌های خوب فارغ از گروه سنی آن می‌توانند برای همه جذاب باشند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که کتاب داستان کودک با متن روان و تصاویر جذابش نظر شما را هم جلب کرده است. اما به استناد این باور نمی‌توان اهمیت گروه سنی را نادیده گرفت و کتابی خارج از محدوده سنی را برای کودکان معرفی کرده و یا بخوانیم. بر همین اساس در اولین قدم باید اطلاعات خود را در خصوص دسته‌بندی سنی کتاب‌های کودک و نوجوان افزایش دهیم. حتماً بر روی بسیاری از کتاب‌های کودک شاهد درج این دسته‌بندی قدیمی و معروف بوده‌اید که:
الف: شامل سال‌های پیش از دبستان
ب: شامل سال‌های شروع دبستان اعم از کلاس اول دوم و سوم
ج: سال‌های انتهایی دبستان شامل کلاس چهارم و پنجم
د: شامل دوره راهنمایی
ه: شامل دوره دبیرستان
البته در حال حاضر گروه‌بندی فوق نیز چندان معتبر و قابل اعتماد نیست. چرا که در سال‌های قبل از دبستان و پیش از ۶ سالگی رشد بچه‌ها بسیار سریع صورت می‌گیرد. بر همین اساس کتابی که مناسب یک نوزاد است بدون شک برای کودک ۶ ساله جذابیتی ندارد. از سوی دیگر همانطور که افراد بالغ با یکدیگر تفاوت دارند، کودکان نیز از نظر سرعت رشد، سابقه مطالعاتی، علاقه و… با یکدیگر یکسان نیستند و نمی‌توان صرف این گروه‌بندی ساده کتاب داستان مناسبی را برای آنها انتخاب کرد. بنابراین به راهنمای دقیق‌تری برای این امر نیاز داریم.
موارد مهم برای انتخاب کتاب مناسب کودکان
در این بخش از مقاله با مواردی که به شما کمک می‌کند تا کتاب قصه مناسبی را برای کودک خود انتخاب کنید و در دسترس او قرار دهید آشنا خواهید شد.
دایره لغات
قبل از اینکه کتابی را برای کودک انتخاب کنیم باید این سوال را از خود بپرسیم که دایره لغات کودک ما در چه حدی است؟ آیا مفاهیم کتاب مورد نظر در دایره لغات کودک می‌گنجد؟ یا اگر کتاب دارای مفاهیمی بیش از درک کودک ما باشد نباید آن را انتخاب کرد؟ از آنجا که یکی از اهداف کتابخوانی افزایش دایره واژگان کودک بوده بهتر است به جای کنار گذاشتن کتاب از راه‌حل دیگری استفاده کرد. شما می‌توانید پیش از خواندن کتاب، ابتدا درباره موضوع آن با کودک گفتگو کنید. به عنوان مثال اگر قصه درون یک جنگل اتفاق افتاده، بهتر است از طریق نقاشی، عکس یا کاردستی درباره جنگل و حیوانات آن مفاهیم جدیدی را به کودک بیاموزید. با این کار درک کتاب آسان‌تر شده و دایره لغات کودک نیز افزایش می‌یابد.
تصاویر کتاب
برخی والدین می‌پرسند که آیا تصاویر کتاب هم به اندازه محتوای آنها مهم هستند یا خیر؟ در پاسخ باید گفت که تصاویر مهم‌ترین بخش‌های یک کتاب هستند و برخی اوقات این اهمیت از متن کتاب نیز بیشتر خواهد بود. با توجه به این امر در هنگام انتخاب کتاب داستان باید تصاویر آن را به دقت زیر نظر داشته باشیم. کتاب‌هایی که در آن از رنگ‌های زننده و تند، خطوط زاویه‌دار و شکسته که انتقال دهنده خشم و ناراحتی هستند و یا صرفاً از کارتون‌های تلویزیونی کپی‌برداری شده‌اند نمی‌توانند عنوان یک کتاب مناسب و خوب را برای کودکان کسب کنند.
علایق کودک
همانطور که اشاره شد کودکان نیز درست مانند افراد بزرگسال با یکدیگر متفاوت هستند و از علایق متفاوتی نیز برخوردار هستند. برخی از آنها عاشق شاهزاده‌های درون قصه شده و برخی نیز به سیارات و موجودات فضایی علاقه دارند. با توجه به این موضوع بهتر است کتاب قصه و داستان‌هایی را انتخاب کنید درون مایه و شخصیت اصلی آنها به علایق کودک نزدیک‌تر باشد. بنابراین پیش از خرید کتاب حتماً با کودک درباره موضوعات و علایق مورد نظرش صحبت کنید. همچنین می‌توانید از فضای مجازی کمک بگیرید و با توجه به موضوع مورد بحث لیستی از کتاب‌های مورد نظر را برای کودک بیابید.
کتاب‌های برتر
کتاب‌های برتر را می‌توانید با توجه به مسابقات و جشنواره‌هایی که در خصوص انتخاب بهترین کتاب‌ها بر اساس ناشر، نویسنده، ترجمه، تصویرسازی و… صورت می‌گیرد، بشناسید. بسیاری از این کتاب‌ها ارزشمند هستند و می‌توانند منابع مناسبی برای افزایش اطلاعات کودکان به شمار آیند. این امر به خصوص هنگامی که در خرید کتاب برای کودک دچار شک و تردید شده‌اید بسیار کمک‌کننده است.
مضامین واقعی
خرید کتاب داستان‌هایی که بیشترین تطابق را با واقعیت دارند می‌تواند به درک بهتر کودکان از رویدادهای زندگی کمک نمایند. خواندن اتفاقاتی که کودک هر روز آنها را مشاهده و یا تجربه می‌کند برای او بسیار جذاب و جالب خواهد بود. حتی برای پذیرش بهتر واقعیت از سوی کودکان می‌توانید از کتاب کمک بگیرید. به عنوان مثال چنانچه کودک قرار است به تازگی وارد مدرسه شود بهتر است کتاب‌هایی در خصوص مدرسه و اتفاقات شیرین آن خریداری کنید. همچنین می‌توانید کتاب‌هایی مرتبط با موضوعات آینده که کودک به آنها فکر می‌کند را انتخاب کنید. مثلاً کودکی علاقه‌مند است در آینده آتش‌نشان شود، بنابراین کتابی در خصوص زندگی یک آتش‌نشان را برایش تهیه کنید. خواندن چنین کتاب‌هایی می‌تواند به درک بهتر کودک کمک کرده و برایش جذاب‌تر باشند.
سخن پایانی
انتخاب کتاب داستان مناسب در عین حال که می‌تواند بسیار جذاب و سرگرم کننده باشد، در رشد و شکوفایی کودک نیز نقش موثری دارد. در این مقاله به مواردی اشاره کردیم که با در نظر گرفتن آنها می‌توانید کتابی مناسب و خوب را برای کودکان خود انتخاب کنید. البته نیازی نیست در این امر زیاد سختگیری کنید؛ کافی است با تهیه کتاب‌های متنوع و خوب عادت کتابخوانی و قصه‌گویی را در فرزندان خود فرهنگ‌سازی کنید.